Менталната манипулација е најподмолен вид на психолошко насилство – толку подмолно и суптилно што честопати немаме идеја дека ни прави некој. Го забележуваме само крајниот резултат – сомневање во себе, недостаток на самодоверба и самопочит…
За жал, кога ќе почнеме да го забележуваме ова, тоа значи дека штетата на нашата психа е веќе нанесена и сè што можеме да сториме во оваа фаза е да се обидеме некако да ги намалиме негативните последици.
Животот честопати не е фер, а понекогаш дури и на најдобрите луѓе може да им се случат лоши работи, а една од најлошите е најопасната техника на манипулација – онаа во која некое лице нè наведува да започнеме да ја доведуваме во прашање нашиот сопствен разум. Сепак, можно е да се препознае оваа техника на време и да се започне со одбраната, се разбира, ако знаеме како да го направиме тоа.
Како се сее семе на сомнеж
Оваа техника се нарекува Gaslighting. Во 1938 година, во театарот за прв пат беше прикажана претстава наречена Гасна светлина, која беше адаптирана во 1944 година како сценарио за филм. Заплетот на претставата и филмот го прикажува сопругот кој постојано се обидува да ги убеди сопругата и заедничките пријатели дека таа е луда, а тоа го прави правејќи мали промени во атмосферата кај нив дома.
Кога сопругата ќе започне да го забележува сето ова, сопругот се обидува да ја убеди дека само така ѝ се чини и дека работите секогаш биле како што ги гледа сега. Жената полека почнува да се сомнева во сопствениот разум и нејзината способност да ја согледа реалноста. Една од најкарактеристичните постапки на сопругот било тоа што тој ја затемнувал гасната ламба што горела во просторијата секој пат кога жената излегувала од просторијата, а всушност ова доведе до фактот дека ова манипулативно однесување сега се нарекува „осветлување на гас“.
Нашата реалност отсекогаш била и ќе биде субјективна
Во претставата опишана погоре, клучот на сè е способноста на сопругот многу суптилно да го промени начинот на кој неговата сопруга ја доживува реалноста. Јасно може да види дека откако се враќа во собата, ламбата не гори толку силно како порано, но нејзиниот сопруг ѝ вели дека горела така уште од моментот кога била вклучена. Зошто го прави тоа? Затоа што тој се обидел да ја натера да се сомнева во перцепцијата на светот околу неа и, соодветно, на здравјето на сопствениот ум.
Ние имаме тенденција да им веруваме на блиски луѓе, и затоа ова е многу подмолна форма на ментално насилство, кое честопати останува целосно незабележано од жртвата, која дури и не сфаќа дека е можно. За манипулаторот, „gaslighting“ е едноставно уште еден начин да се добие целосна контрола врз жртвата.
Денес, gaslighting понекогаш се користи дури и во некои телевизиски реклами.
Осветлување во нашите животи
Неколку совети за како да се справите вие или ваши блиски со ваква ментална манипулација би биле на пример, кога давате поддршка на некоја пријателка која неодамна раскинала со човек кој не ја заслужувал од самиот почеток. Објаснете ѝ дека секогаш ќе има луѓе во нашите животи кои ќе се обидат да не спуштат на нивното ниво и дека најдоброто нешто што можеме да го направиме за возврат е да не го дозволиме тоа.
Која реакција е точна?
На кратко, не треба да бидете жртва на манипулативни обиди да ве убедат дека црната е бела и дека на вашите очи не може да им се верува. Факт е дека има многу луѓе на овој свет кои кога ќе видат прекрасен еднорог, веднаш помислуваат: Ах, каков убав еднорог … Штета е што никогаш нема да станам ни оддалеку како него.
Таквите луѓе се завидливи и одмаздољубиви и сигурно ќе се обидат да ве убедат вас, прекрасниот еднорог, дека вие всушност не сте ништо повеќе од обичен сив коњ, исто како нив, а на челото ви пораснало само нешто необично. Може дури да ви биде кажано да посетите лекар за тој „израсток“.
Со други зборови, тие ќе сторат се што е во нивна моќ да ви ја одземат магичната аура и навистина да ве претворат во истиот сив коњ како што се. Само што воопшто не сте коњ. Ни чистокрвен арапски коњ. Па дури ниту еден од оние паметни коњи кои настапуваат во циркус. Што и да ви каже некој, запомнете дека сте вистински еднорог, а вашата убавина лежи во фактот дека сте апсолутно уникатни.
