Ја прославуваа, но и ја проколнуваа. Пилулата за контрола на раѓањето ја ослободи сексуалноста и им овозможи на жените да одлучуваат за сопствениот живот. Но, тоа доведе и до вжештени дебати во општеството. Нејзината важност се намали во последните години.
Таа е мала, но нејзиниот ефект беше огромен – на секој начин. Кога првата контрацептивна пилула излезе на пазарот во Соединетите Држави на 18 август 1960 година, тоа беше сензација. Тоа беше првиот начин на хормонална превенција на бременоста. Една година подоцна, пилулата пристигна на западногерманскиот пазар, а четири години подоцна во ДДР.
Фармацевтската индустрија првично го рекламирала како лек за менструални грчеви, а лекарите го препишувале само на мажените жени. Само на крајот од упатствата за употреба, со мали букви, имаше информации за неговиот најважен ефект: тој исто така штити од зачнувањето.
Друг несакан ефект на пилулата за контрола на раѓање ја надминува својата медицинска акција: нејзината социјална експлозивност. Новиот метод на заштита од бременост ги раздели сексуалните односи од репродукција. На жените им беше полесно да донесуваат одлуки за нивните тела и да донесат револуционерна промена во нивниот сексуален живот.
Дотогаш, стравот од несакана бременост доминираше во сексуалниот живот, а абортусот не беше во прашање, се сеќава германската активистка за женски права Алис Шварцер. Имаше приказни за жени кои крвавеле до смрт на масите во кујната. „И кога дојде пилулата – јас бев млада жена во тоа време – тоа беше неограничено ослободување. Тоа беше фантастична работа. Мислам дека сите посегнавме по неа, за таа чудесна алатка “, вели Алис Шварцер.
Лекарите предупредуваат, папата забранува
Дотогаш, социјалната улога на жените ја одбележуваа децата, кујната и црквата. Во конзервативното германско повоено општество не било предвидено жената слободно да одлучува за себе. Беше формиран силен отпор против пилулата за контрацепција. Лекарите дури и се спротивставија на таканаречената „изјава на Улм“ од 1964 година, се сеќава историчарот на медицината Роберт Јите. Во него, околу 200 лекари предупредуваат дека „би било катастрофално ако љубовта остане без последици“.
И црквата жестоко се спротивстави на пилулите. Во енцикликата Хамана Вита на 25 јули 1968 година, тогашниот папа Павле VI оцени дека контрацептивната пилула ги охрабрува сексуалните односи надвор од бракот и „општо слабеење на моралните принципи“. За католиците, тоа беше практично забрана за употреба на анти-бебе апчиња.
Но, духот на времињата одел во друга насока. Претходниот социјален поредок веќе се распаѓал, растот на просперитетот ја зајакна желбата да се реализираат сопствените очекувања и индивидуалната слобода. Сексуалната револуција ги разниша воспоставените конвенции. Слоганот на хипи движењето „Водете љубов, а не војна (Make love, not war)“ значително влијаеше врз студентското движење во 1968 година. Сексуалните партнери беа менувани како никогаш порано. Познат стана и провокативно-програмскиот слоган на студентските протести: „Кој двапати спие со ист, тој веќе му припаѓа на естаблишментот.“
Сексуалната слобода исто така создаде нови притисоци. „Претходно, младите девојки и жени се венчаа. И сега? Со пилулата, работите се свртеа, жените мораа да бидат достапни “, се сеќава феминистката Алис Шварцер. Ако една девојка не сакаше да ја земе пилулата, се зборуваше дека „таа е глупава“, никој не сакаше да танцува со неа. Се очекуваше постојана подготвеност за секс, а мажите не мораше да ги сносат последиците “.
Желбата да се спречи бременост без хормони
Во Германија, пилулата одамна е најкористениот и најбезбеден метод за спречување на бременоста. Иако неа мора да ја препише лекар. Но, здравственото осигурување ги покрива трошоците – за жени и девојчиња под 22-годишна возраст. И постарите жени плаќаат помалку од 30 евра за апчиња за шест месеци.
Во меѓувреме, сè уште можете да се почувствува заситеноста со таблети за контрацепција. Сè повеќе млади жени не сакаат да влијаат на природните процеси на нивните хормони. Во последните пет или шест години се појави желба да се спречат бремености без хормони, вели гинекологот Габриела Штекер. Таа работи за Про Фамилија, водечка организација за сексуалност и партнерство во Германија. Таа вели дека пилулата е добро средство за заштита од бременост, но и дека има несакани ефекти.
Штекер ја критикува и фармацевтската индустрија, која ги рекламира своите производи како препарати за начин на живот и убавина. Понекогаш се ветува дека со анти-беби пилула се станува тенок и дека ја разубавува кожата. И опасностите од тромбоза се премолчуваат. Гледајќи ги рекламите, речиси може да се добие впечаток дека „пилулата е производ за убавина без ризик“, критикува Штекер.
На четвртото место во светот
Според студијата на германската Федерална канцеларија за здравствено образование од 2018 година, најважните средства за спречување на бременоста во Германија се апчиња за контрацепција (47%) и кондоми (46%). Споредено со студијата од 2011 година, популарноста на пилулите опадна за шест проценти, а употребата на кондоми се зголеми за девет проценти. Заштитата од ХИВ и други сексуално преносливи болести, секако, одигра важна улога овде.
Слична е ситуацијата во Германија и во другите европски земји. Според сегашната студија на Обединетите нации, најраспространетата форма на контрацепција во светот е стерилизација на жените – иако таквата постапка е многу поедноставна кај мажите. Минатата година, 23,7 проценти од сите жени кои се заштитија од бременост беа стерилизирани (219 милиони). На второ место е кондомот за мажи (189 милиони), пред спиралата (159 милиони). Само на четвртото место е анти-бебешката пилула (151 милиони).
Стерилизацијата е популарна во посиромашните земји
Во сиромашните земји, снабдувањето со антибиотици е веќе финансиски проблематично. Значи, не е изненадувачки што има малкумина кои можат да си дозволат пилула за контрацепција. Историчарот на медицината Јите исто така укажува на подредената улога на жените. „Не смееме да ја заборавиме државната репресија во исламските земји, кои во принцип се против спречување на бременоста. Тоа е комбинација на социјални, економски и политички фактори “.
Јите привлекува внимание на фактот дека дури и во земјите со најнизок БДП во светот, „28 проценти од жените земаат средства за да спречат бременост“. Во тие земји, поголема улога играат долгорочните методи за спречување на бременоста, како стерилизацијата или ИУВ, вели Јит.
